Ruim twee uur hangen zo’n dertig communicatieprofessionals geboeid aan de lippen van Gert de Graaff. Een gelouterde filmmaker, editor en trainer. Én vooral vakman. Uit zijn collectie van ruim 15.000 filmpjes tovert hij het ene na de andere voorbeeld tevoorschijn, waaruit blijkt dat we nog heel veel kunnen leren over beeldtaal.
We zijn gewend aan de grammaticale regels van taal, legt hij uit. Structuur en patronen van woorden en zinnen hebben een bepaalde systematiek die we ons van jongs af aan eigen maken. Maar voor communicatieprofessionals is het een must om ook de regels voor beeldtaal goed onder de knie te krijgen. Visual storytelling speelt immers een steeds grotere rol in de communicatiemiddelenmix.
Vorm maakt het verhaal
Zoals de Amerikanen zeggen: ‘It’s not what a movie is about, but it is how it is about what it is about.’ Ja, die zin moet je drie keer lezen maar het raakt de kern van zijn verhaal. Gert laat twee verschillende foto’s zien van Barack Obama, die een seconde na elkaar zijn gemaakt. Alleen al door het perspectief vertelt elke foto een compleet ander verhaal.
Mensen zijn kijkbeesten
We kunnen er niks aan doen, maar zodra we een beeld zien (bewegend of stilstaand) moeten we kijken. Gert illustreert dit fijntjes aan de hand van een item uit het NOS journaal. We zien heftige beelden van explosies, gewonde mensen en uiteengereten gebouwen, maar hebben ondertussen totaal gemist dat het over het aannemen van een VN-resolutie ging.
Waarmee hij maar wil zeggen: maak nou éérst het beeldverhaal en bedenk daarna pas wat nog nodig is om erbij te vertellen.
Kun je de afwas doen?
Amerikanen en Britten zijn hier beter in. Zij snappen dat je ervoor moet zorgen dat de kijker betrokken raakt bij het verhaal: ‘Make me care’. Zodra je als kijker emotie voelt, blijf je geboeid.
Nederlandse journalisten gaan met beeld vaak net zo om als met het tekst: ze maken het oprolbaar. Het belangrijkste tonen ze als eerste, waardoor de rest van het verhaal eigenlijk al niet meer interessant is om te volgen. Gert: ‘Je kunt bij wijze van spreken de afwas gaan doen. En dat moet je zien te voorkomen.’
Vermijd talking heads
In corporate filmpjes komen ze vaak voorbij: de pratende hoofden. Dodelijk voor de aandacht. Er zijn eigenlijk geen redenen om mensen te zien praten. Behalve als het gaat om emotie (van de geïnterviewde of de kijker), als iemand iets aanwijst of in het geval van geloofwaardigheid. Voor alle andere situaties heeft Gert een vrij simpele tip: niet doen.
Vertel niet wat je al ziet
Communicatieprofessionals maken ook graag gebruik van animaties of bewegende infographics. Een prima middel om een complex onderwerp uit te leggen, informatie te duiden of feiten en cijfers te laten zien. Valkuil: de voice-over laten vertellen wat je al ziet. Gert: ‘Zorg ervoor dat de kijker zelf nog moet blijven nadenken als hij naar de animatie kijkt. Dan blijft het beter hangen én hij voelt zich slim. En gebruik spreektaal voor de voice-over. Niemand praat in complete volzinnen die vaak bol staan van vakjargon.’
Natuurlijk willen we het weten. Wat vindt hij zelf het mooiste filmpje ooit? Met een grote glimlach tovert hij binnen een paar seconden zijn favoriet tevoorschijn.
Kijk en leer.
